پاسخ: دانستنیهای تغذیه کودک
كدام مواد مغذي و چه غذاهايي در تقويت فعاليت‌هاي فكري تأثير بيشتري دارند؟ آيا تغذيه قبل از بارداري در هوش كودكان نقش دارد؟
در قدم بعدی باید توجه شود که کودک با شروع تغذیه تکمیلی، آهن کمکی دریافت کند و چون معمولاً شربت‌ها و قطره‌های آهن موجود کمی بد مزه می‌باشند، مادران به شربت‌های تجارتی مختلفی روی می‌آورند، ولی غافل از اینکه هیچکدام از این شربت‌های خوشمزه معمولاً نیاز کودکشان را تأمین نمی کند. پس مادران عزیز بايد سعی کنند با هر ترفندی که شده قطره یا شربت آهن کودک را (حتی شده به زور) به کودک بخورانند و توجه کنند که کاهش یا افزایش ۹ درجه ضریب هوشی می‌تواند زندگی کودک شما را متحول کند.
دادن شیر مادر هم همانطور که ذكر شد، ۸ درجه در ضریب هوشی مؤثر می‌باشد. مادران باید مواظب باشند به آسانی و به دلایل عجیب و غریب کودک خود را از شیر مادر و ۸ درجه ضریب هوشی بی‌بهره نگذارند.
حتی دیده شده نوزادانی که شیر خشک می‌خورند، در صورتی که شیر خشک را از دست مادر خود بخورند، ضریب هوشی بهتری نسبت به کودکانی دارند که شیرشان را از دست افراد دیگر خورده‌اند».
وي با بيان اينكه تغذيه مسلماً تأثير چشمگيري بر ضريب هوشي افراد به خصوص كودكان كه در حال شكل‌گيري روحي و مغزي مي‌باشند، دارد، دسته‌بندي افراد را بر اساس ضريب هوشي آنها به اين صورت عنوان نمود:
«ضریب هوشی زیر ۷۵، معمولاً افراد عقب‌مانده؛ ضریب هوشی بین ۷۵ تا ۹۰، افراد کندآموز؛ ضریب هوشی بین ۹۰ تا ۱۱۰، افراد معمولی؛ ضریب هوشی بین ۱۱۰ تا ۱۲۵، افراد باهوش؛ ضریب هوشی بین ۱۲۵ تا ۱۳۵، افراد تیزهوش و ضریب هوشی بالای ۱۳۵، افراد نابغه مي‌باشند».
دكتر صفوي در پايان توصيه‌هاي زير را براي افزايش هوش بيان نمود: «سرب یکی از پایدارترین و منتشرترین فلزات سنگین محیط زیست است. سرب در صورت تماس و جذب کافی می‌تواند برای انسان مسمومیت‌زا باشد. به علت اینکه هیچگونه نفع یا عملکرد ضروری شناخته شده‌ای در سیستم‌های حیاتی ندارد، باید افراد را از مواجهه زیاد با سرب حفاظت نمود و عامه مردم را در مورد عادات شخصی آموزش داد تا به این هدف کمک شود.
در سال‌های اخیر در مورد نقش سرب در اثرگذاری روی رفتار و نمو عصبی کودکان مطالب زیادی نگاشته شده است. سرب به‌طور واضح قادر به اثرگذاری منفی روی سیستم اعصاب مرکزی در مقادیر بالا می‌باشد.
همچنین تعدادی از مواد غذايی دارای اثر منفی روی هوش تشخیص داده شده‌اند. این دسته مواد غذايی عبارتند از انواع شکلات، پفک، بیسكویت، پاستیل‌های رنگی، نوشابه‌ها، فرآورده‌های گوشتی غیر استاندارد و بیش از اندازه و انواع فست‌فود‌ها كه به علت بار آلودگی بالای آنها و همچنین به علت چربی بیش از اندازه‌ای که در آنها وجود دارد، می‌توانند زیانبار باشند. اینکه کاهش هوش را به زیاده روی در مصرف این دسته از مواد غذايی نسبت می‌دهند، دور از انتظار نیست، چرا که وقتی با نگاه موشکافانه به این دسته از غذاها نگاه می‌کنیم، مشخص می‌شود به علت وجود مواد نگهدارنده و انواع رنگ‌ها که از طریق خوردن زیاد این دسته از مواد غذايی به بدن کودک انتقال می‌یابند، جذب یک‌سری از ریزمغذی‌ها مختل شده یا کاهش می‌یابد. از طرفی این دسته از مواد غذايی بیشتر دارای کالری هستند تا پروتئین و باعث افزایش وزن کودک و افزایش بافت چربی در اطراف اندام‌های بدن به‌خصوص رگ‌ها و مویرگ‌هایی که وظیفه تامین خون و اکسیژن بافت‌ها‌ها را برعهده دارند، می‌شود.
بیشتر این کودکان بخشی از غذای خود را با خوردن این مواد غذايی بی ارزش تامین می‌کنند و به علت کاهش ریزمغذی‌ها دچار یک سیکل منفی در اشتها نسبت به دریافت دیگر مواد غذايی خواهند شد. بیشتر والدین در هنگام درخواست کودک خود دقت لازم را نداشته و بلافاصله با درخواست کودک موافقت می‌کنند که در این خصوص باید دقت و آگاهی لازم صورت پذیرد.
برای كودكی كه آماده رفتن به مهدكودك و مدرسه می‌شود، خوردن صبحانه بسیار اساسی است و مادران عزیز باید به این وعده غذایی اهمیت ویژه‌ای بدهند. مصرف صبحانه به كودكان كمك می‌كند تا فراگیری بهتری داشته باشند. انرژی و مواد مغذی مصرف شده می‌تواند توجه، میزان انرژی و تحرك كودك را تحریك كند و باعث افزایش تحرك و حركات ورزشی و در نهایت نشاط در كودكان شود. کودک صبحانه نخورده در ساعت ۹ الی ۱۰ صبح به میزان قابل توجهی دچار افت قند خون می‌شود. استعداد یادگیری او به ویژه در درس‌هایی كه به تفكر و اندیشه نیاز دارند كاهش می‌یابد. چنین دانش آموزی ممكن است دچار افت تحصیلی و بیزاری از مدرسه نیز بشود.
ژن‌ها عامل مهمی در تعیین هوش كودك هستند، ولی مطالعات نشان می‌دهند غذایی كه كودك می‌خورد، نیز تاثیرگذار است.
غلات یك صبحانه سالم برای حفظ انرژی كودك در طول ساعات مدرسه بوده و از اهمیت خاصی برخوردار است. کودکانی كه صبحانه می‌خورند، دارای قابلیت تمركز بیشتر، حافظه و یادگیری بیشتری هستند. علاوه برآن می‌توانند در كلاس‌های ریاضی بهتر عمل كنند.
تمام صبحانه‌ها یكسان نیستند. بهتر است از برخی غلات صبحانه با شكر فراوان استفاده نشود.
اگر كودك شما غلات صبحانه‌ای دوست ندارد، از تخم مرغ استفاده كنید. مصرف تخم مرغ به ایجاد سلول‌های حافظه كمك مي‌‌كند.
ماهی‌های چرب مانند ماهي آزاد، تون و ساردين كه منبع غني اسيدهاي چرب امگا-3 هستند، تاثیر بسزايی دارند.
امگا-3 به‌طور چشمگیری به تقویت سلول‌های مغز جهت افزایش یادگیری و تمركز كمك می‌كند. تحقیقات نشان می‌دهند روغن ماهی می‌تواند عامل مهمی برای تقویت ضریب هوشی باشد و به مشكلات رفتاری كودكان مانند اختلال كمبود توجه و بیش‌فعالی كودكان كمك كند.
آووكادو، گردو و بادام نيز منابع مفید دیگری از امگا-3 هستند.
غلات كامل سرشار از ویتامین B هستند و به افزایش عملكرد حافظه كمك می‌كنند. نان‌های كامل بر خلاف نان سفید انرژی را به آرامی و به‌صورت یكنواخت در بدن آزاد نموده و به كودكان و افراد بزرگسال كمك می‌كنند. قند خون منظم و سطح تمركز و هشیاری بیشتری داشته باشند.
تحقیقات نشان می‌دهند غذاهای سرشار از آهن مانند گوشت قرمز بدون چربی، میوه‌های خشك، غلات كامل و حبوبات، میزان انرژی و سطح هشیاری را افزایش می‌دهند. كودكان تقریبا آهن را به حد كافی دريافت نمي‌كنند. كمبود آهن می‌تواند سطح عملكرد شناختی را تا حدی پایین بياورد كه منجر به ضعف در فعالیت‌های آكادمیك شود.
شما می‌توانید كمبود آهن را با استفاده از ساندویچ كره بادام زمینی برای ناهار و استیك همبرگر بدون چربی برای شام رفع نمایید».
دكتر محمدرضا وفا؛ متخصص تغذيه و دانشيار دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكي ايران مهمان ديگر برداشت آزاد اين شماره از دنياي تغذيه گفت: «تغذیه صحیح و کافی يعني دریافت مواد مغذی مختلف از مواد غذایی گوناگون به‌نحوی که فرد را در حال سلامت و شادابی نگه دارد و او بتواند از حداکثر پتانسیل جسمی و ذهنی خود استفاده نماید. به بیان دیگر اگر در تمام اوقات زندگی (از دوران جنینی تا کهنسالی) مواد مغذی مختلف و مورد نیاز بدن متناسب با نیاز تامین نشوند، احتمال بروز اختلالات ذهنی و هوشی وجود دارد و اگر این اختلالات در دوران‌های بحرانی رشد و تکامل اتفاق بيفتد، به احتمال فراوان اثرات دائمی بر جاي خواهند گذاشت».
وي در خصوص مواد مغذي مفيد در تقويت فعاليت‌هاي فكري افزود: «تقریبا تمام مواد مغذی به‌گونه‌ای در عملکرد ذهنی نقش دارند، اما شاید بتوان بر اساس پژوهش‌های فراوانی که از دیرباز تاکنون انجام شده، به نقش قابل توجه ید، آهن، روی، ویتامین‌هاي A، D، C و سایر ترکیبات آنتی‌اکسیداتیو و پروتئین کافی در رژیم خوراکی و به‌ویژه در دوران رشد، اسید‌های چرب ضروری و ویتامین‌های گروه B با تاکید بیشتر اشاره کرد، بنابراین تمام غذاهایی که حاوی این مواد مغذی هستند بسیار اهمیت دارند و از آنجا که یک غذای خاص و گروه غذایی حاوی تمامی این مواد مغذی نیست، بهترین و مهم‌ترین توصیه این است که تمامی افراد در تمام گروه‌های سنی سعی كنند تمام گروه‌های اصلی غذایی در برنامه روزانه آنها وجود داشته باشد».
دكتر وفا افزود: «هر گونه اختلال خوراکی که در تعادل و کفایت تغذیه‌ای ایجاد شود، علاوه بر جسم و حتی در بسیاری از موارد پیش از اثر گذاری بر جسم، بر روح و ذهن اثر نامطلوب دارد. این مشکلات از اختلال در تمرکز ذهنی، افسردگی و تغییر حالات روحی- روانی شروع می‌شوند و می‌توانند حتی بر بهره هوشی اثر بگذارند و نهایتا منجر به ضایعات جدی آناتومیکال در مغز شوند. البته همانطور که پیشتر اشاره شد، زمان وقوع این اختلالات نیز بسیار اهمیت دارد. از طرفی مصرف بیش از حد برخی از خوراکی‌ها نیز می‌تواند بر عملکردهای مغزی اثر نامطلوب داشته باشد، مثل فرآورده‌های تخمیری، خوراکی‌های بسیار شور و بسیار چرب و الگوی غذایی بسیار پر پروتئین در طولانی مدت. مصرف نوشیدنی‌های مدر و الکل نیز به‌دلیل ترکیبات خاص آنها و به‌دلیل ايجاد کم‌آبی (دهیدراتاسیون)، به‌شدت بر عملکرد مغزی اثر سوء دارد».
دكتر محمدحسين صالحي سورمقي؛ دكتراي تخصصي فارماكوگنوزي و استاد دانشكده داروسازي دانشگاه تهران نيز در مورد گياهان موثر در تقويت هوش عنوان نمود: «همه گياهان از جمله ميوه‌ها و سبزيجات كه حاوي انواع ويتامين‌ها، املاح، قندها، چربي‌ها و پروتئين‌ها هستند، براي انسان ضروري مي‌باشند، چون مهم‌ترين منابع تأمين اين مواد گياهان هستند، ولي درصد مواد موجود در گياهان متفاوت است. در اين ميان اصولاً دانه‌هاي گياهي و خشكبار از جمله پسته، گردو، فندق، بادام، بادام‌زميني، بادام هندي و نخودچي به اضافه دانه‌هايي از جمله عدس، گندم، لوبيا، باقلا و نخود از ميزان بالايي املاح از جمله آهن، روي، منگنز، منيزيوم، كلسيم، پتاسيم، سديم، فسفر و.... برخوردارند و به‌خصوص اين مواد داراي فسفر بالاتري نسبت به گياهان ديگر مي‌باشند. اين فرآورده‌ها در عملكرد اعصاب، مغز و حافظه نقش اساسي دارند و مي‌توان گفت مصرف آنها مي‌تواند در بهتر نمودن وظايف آنها نقش داشته باشد».
وي افزود: «با توجه به اينكه كودكان در دوران جنيني از خون و پس از تولد از شير مادر استفاده مي‌كنند، لذا تغذيه مادر در سلامت كودك تأثير بسزايي دارد. مصرف كليه فرآورده‌هاي گياهي ذكرشده در بالا در دوران بارداري در حد لازم ضروري مي‌باشد. بايد در نظر داشت كه هميشه بايد حد اعتدال را در همه موارد در نظر گرفت و به‌خصوص از مواد متنوع استفاده نمود، چون هر گياه داراي درصد متفاوتي از مواد است كه با مصرف تعدادي از آنها همه مواد مورد احتياج به بدن مي‌رسد. مصرف لبنيات و به‌خصوص شير نيز در دوران بارداري و مخصوصاً در دوران شيردهي براي تأمين مواد مورد احتياج جنين، كودك و مادر ضروري مي‌باشد».
منبع: نی نی سایت
|
